TẦM QUAN TRỌNG CỦA HỒ TRỊ AN

Hồ Trị An đóng vai trò vô cùng quan trọng và là một thành phần không thể tách rời trong bức tranh phát triển và bảo tồn của Khu Bảo tồn Thiên nhiên – Văn hóa Đồng Nai (KBTĐN), đặc biệt trong chiến lược phát triển bền vững và du lịch sinh thái (DLST) của tỉnh Đồng Nai.

Du lịch hồ Trị An

Dưới đây là vị trí và vai trò chính của Hồ Trị An trong quy hoạch KBTĐN và tỉnh Đồng Nai:

I. Vị trí trong Cấu trúc Quản lý và Quy mô Diện tích

Hồ Trị An là một phần cấu thành quan trọng của Khu Bảo tồn Thiên nhiên – Văn hóa Đồng Nai:

1. Thành phần Lõi của Khu Bảo tồn: Khu Bảo tồn Thiên nhiên – Văn hóa Đồng Nai quản lý tổng diện tích trên 100 ngàn héc-ta, trong đó bao gồm hơn 32.000 héc-ta mặt nước Hồ Trị An. Cụ thể, diện tích mặt hồ Trị An là 32.400 ha hoặc trên 32,5 ngàn hécta.

2. Lịch sử Sáp nhập: KBTĐN, tiền thân là Khu Dự trữ Thiên nhiên Vĩnh Cửu, đã sáp nhập Trung tâm Thủy sản Đồng Nai (quản lý, khai thác và bảo vệ Hồ Trị An) vào năm 2009. Việc sáp nhập này nhằm tạo ra một vùng sinh cảnh rộng lớn, đa dạng và toàn vẹn.

3. Vùng Bảo vệ nghiêm ngặt: Hồ Trị An được xác định là nguồn nước mặt quan trọng, nằm trong Vùng bảo vệ nghiêm ngặt theo Phương án Bảo vệ Môi trường của tỉnh Đồng Nai, cùng với các hồ khác như hồ Gia Ui, hồ Gia Măng, và vùng nước mặt của sông Đồng Nai.

4. Hồ Nước ngọt Lớn nhất: Hồ Trị An, nằm trên sông Đồng Nai, được xem là hồ nước lớn nhất miền Nam Việt Nam (kể cả tự nhiên hay nhân tạo), được hình thành từ quá trình xây đập thủy điện năm 1984. Hồ Trị An có hơn 70 đảo lớn nhỏ.

II. Vai trò Sinh thái, Nguồn nước và Bảo tồn

Hồ Trị An có chức năng sinh thái đặc biệt quan trọng đối với toàn vùng Đông Nam Bộ:

1. Bảo vệ vùng nước đầu nguồn: Hồ Trị An đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và vùng nước đầu nguồn, phục vụ chiến lược phát triển bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường của Đồng Nai và cả vùng Đông Nam Bộ.

2. Cung cấp nước sinh hoạt: Hồ Trị An là nguồn cấp nước dự phòng chính và cung cấp nước phục vụ nhu cầu sinh hoạt và sản xuất cho hơn 15 triệu cư dân vùng hạ lưu sông Đồng Nai. Các nhà máy nước lớn của tỉnh Đồng Nai như Nhà máy nước Vĩnh An đang được nâng công suất, lấy nguồn từ Hồ Trị An.

3. Hệ sinh thái Đất ngập nước: Hồ Trị An là một vùng đất ngập nước nội địa có giá trị cao. KBTĐN đang xây dựng hồ sơ đề cử vùng đất ngập nước nội địa Hồ Trị An thành Khu Ramsar mới của Việt Nam. Khu Bảo tồn Thiên nhiên - Văn hóa Đồng Nai còn có nhiệm vụ xây dựng mô hình đồng quản lý, bảo vệ và phát triển bền vững nguồn lợi thủy sản hồ Trị An.

4. Bảo tồn Đa dạng Sinh học: KBTĐN đã thực hiện tái thả bổ sung 14.844.720 con cá giống các loại vào Hồ Trị An, góp phần bảo tồn tài nguyên thủy sản đang diễn thế đi lên.

III. Định hướng Phát triển Du lịch (DLST)

Trong Quy hoạch tỉnh Đồng Nai thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Hồ Trị An được định vị là khu vực du lịch trọng điểm:

1. Khu Du lịch quốc gia trọng điểm: Hồ Trị An là một trong những khu vực được ưu tiên phát triển du lịch, cụ thể là Khu du lịch quốc gia Hồ Trị An. Đây là một trong những khu vực du lịch trọng điểm được khuyến khích các tập đoàn, doanh nghiệp đầu tư hạ tầng du lịch.

2. Phân vùng du lịch: Hồ Trị An tạo thành một vùng du lịch riêng biệt được quy hoạch: Vùng du lịch hồ Trị An.

3. Động lực Phát triển vùng phía Bắc: Hồ Trị An nằm trong Vùng phía Bắc (gồm Vĩnh Cửu, Định Quán, Tân Phú) – vùng này có định hướng phát triển chủ đạo là nông nghiệp – du lịch – sinh thái, lấy bảo tồn và phát triển giá trị sinh thái đặc trưng bản địa làm trọng tâm.

4. Phát triển Du lịch Ven Hồ/Sông:

   Khu vực ven sông thuộc huyện Định Quán và Tân Phú được quy hoạch phát triển Khu du lịch Hồ Trị An và các cụm dịch vụ du lịch theo mô hình DLST, du lịch rừng, gắn liền với bảo vệ cảnh quan, bảo vệ rừng đầu nguồn, bảo tồn tài nguyên nước.

   Huyện Định Quán tập trung phát triển du lịch gắn với khai thác cảnh quan thiên nhiên quanh hồ Trị An.

   Thị trấn Vĩnh An (huyện Vĩnh Cửu) được xác định là đầu mối chính của tuyến du lịch quanh hồ Trị An.

   Các sản phẩm DLST tiềm năng bao gồm tuyến đường sông thăm các cù lao trên hồ (như Đảo Đá, Đảo Năm Bầu, Đảo Cao Minh,...), và các hoạt động khám phá, cắm trại dã ngoại.

Như vậy, Hồ Trị An không chỉ là một tài nguyên thiên nhiên đơn thuần mà còn là hạt nhân của chiến lược bảo tồn đa mục đích và đòn bẩy kinh tế xanh của KBTĐN, giúp thúc đẩy mô hình "Bảo tồn cho Phát triển – Phát triển để Bảo tồn"